نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌آموخته ی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده‌ی الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
2 استادیار و عضوهیئت علمی دانشکده‌ی الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
چکیده
قرائت واژهی «سخریا» در آیهی «فَاتَّخَذْتُمُوهُمْ سِخْرِیًّا حَتَّى أَنسَوْکُمْ ذِکْرِی وَ کُنتُم مِّنْهُمْ تَضْحَکُونَ» (مؤمنون/110) مورد اختلاف است؛ برخی آن را (سِخریا) و برخی (سُخریا) خواندهاند. قرائت مشهور (سِخریا) به کسر سین است این درحالی است که نافع، حمزه و کسایی آنرا به ضم (سُخریا) خواندهاند. پژوهش حاضر با واکاوی منابع لغوی، قرائی، تفسیری به بررسی معنای (سِخریا) و (سُخریا) پرداخته است.
تحلیل منابع مذکور در بیان معنای این دو واژه چگونگی ارتباط و تعامل صاحبان معاجم لغوی و قاریان را نشان میدهد؛ لغت پژوهان ضمن بیان معنای این دو واژه اختلاف معنایی را که برای (سِخریا) و (سُخریا) ذکر شده به برخی قاریان نسبت میدهند، درنتیجه، مشاهده میشود که در برخی مواقع نظرات و دیدگاههای لغت پژوهان، متأثر از قرآن کریم است. باتوجه به‌بررسی آراء مفسران و لغت پژهان باید گفت قرائت واژهی (سِخریا) به کسر (سین) به‌معنای «استهزاء و مسخره کردن» و واژهی (سُخریا) به‌معنای (استخدام و به‌کار گرفتن) می‌باشد. پی‌بردن به‌معانی دقیق هر یک از دو واژه نیازمند توجه به سیاق آیات و تعیین هر یک از معانی می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Examining the difference in the reading of the words "sekhariyyah" and "sokhariyy" and its effect on the sources of vocabulary knowledge
نویسندگان [English]
- Ameneh Omidi 1
- Ali Maatouri 2
1 Ph.D. in Quran and Hadith sciences, Faculty of Theology and Islamic Studies, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
2 Assistant Professor and faculty member of the Faculty of Theology and Islamic Studies, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]
The reading of the word "sokhriyya" fattakhadhtumuhum sikhrian hatta 'ansawkum dhikri w kuntum mminhum tadhakun " (muomenoon/110) is disputed; Some have called it (Sekhriyya) and some have called it (Sokhriyya). The famous reading (Sekhriyya) is with Kasr Sin, while Nafi, Hamza and Kesai read it as Zham (Sokhriyya). The present research has investigated the meaning of (sekhriyya) and (sukhriya) by analyzing the lexical, reading, and interpretive sources.
The analysis of the mentioned sources in expressing the meaning of these two words shows how the owners of lexical dictionaries and readers communicate and interact; The dictionary of scholars, while expressing the meaning of these two words, attribute the difference in meaning mentioned for (Sekhryyia) and (Sokhriyya) to some readers. The Quran is holy. According to the review of the opinions of the commentators and the words of the Pajhians, it should be said that the reading of the word (Sekhariyya) with the minus (Sin) means "mocking and mocking" and the word (Sokhryyia) means (employing and using). Understanding the exact meaning of each of the two words requires paying attention to the context of the verses and determining each of the meanings.
کلیدواژه‌ها [English]
- Qur'an
- recitation
- Sekhariyya
- Sokhariyya
- sources of vocabulary knowledge
- interpretations
- ابن اثیر، مجدالدین، النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، دمشق: دار الفکر، اول: 1408ه.ق.
- ابن جزری، محمد، النشر فی قراءات العشر، قاهره: مکتبة الحلبی، (بی تا).
- ابن درید، محمدبن حسن، جمهره اللغه، بیروت: دارالعلم للملایین، اول: 1988م.
- ــــــــــــــــ.، منجد المقرئین و مرشد الطالبین، قاهره: مکتبه القدسی، 1305.
- ابن سیده، علی بن اسماعیل، المحکم و المحیط الاعظم، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1421ق.
- ابن عاشور، محمدبن طاهر، التحریر و التنویر، بی جا، بینا، بی تا.
- ابن سلیمان، مقاتل بلخی، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار احیاء التراث، 1423ق.
- ابن قتیبه، عبد الله بن مسلم، تفسیر غریب القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1398ق.
- ابن قیم الجوزیه، محمد بن ابی بکر، زاد المعادفی هدی خیر العباد، بیروت: موسسه الرساله، هفتم: 1405ق.
- ابن کثیر، ابوالفدا اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، با مقدمه دکتر یوسف عبدالرحمن مرعشی، بیروت: دارالمعرفه،بیتا.
- ابن مجاهد، ابوبکر احمدبن موسی ، السبعة فی القراءات مصر: دارالمعارف، سوم: 1988م.
- اسماعیل، شعبان، القراءات، احکامها و مصدرها، بیروت: دارالسلام، 1986م.
- أزهری، محمد بن احمد، تهذیب اللغة، بیروت: داراحیاء التراث العربی، اول: 1431ق.
- بخاری، محمدبن اسماعیل، الصحاح، به تحقیق قاسم شماعی، بیروت: دارالقلم،1407 ه .ق.
- بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی،1420.
- بقاعی، ابراهیم بن عمر بن حسن، الضوابط و الاشارات، بیروت: دار الفکر، 1423ق.
- بناء، احمدبن محمد، انحاف فضلاء البشر، ج1، قاهره: دارالحدیث، بی تا.
- ترمذی، محمدبن عیسی، الجامع الصحیح، به تحقیق احمد محمد شاکر، بیروت: دارالکتاب العلمیه، 1408ه.ق.
- جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، تحقیق عطار، احمد بن غفور، بیروت: دارالعلم للملایین، اول: 1376ه.ق.
- حِمیری، نشوان بن سعید، شمس العلوم، دمشق: دارالفکر، 1420ق.
- خویی، ابوالقاسم، البیان فی تفسیرالقرآن، بی جا: انوار الهدی، 1421ق.
- دمیاطی، شهاب الدین، اتحاف فضلاء البشر فی القراءات الاربعه عشر، بیروت: عالم الکتب، 1407ق.
- ذهبی، شمس الدین محمد، معرفة القراء الکبار، به تحقیق سید جادالحق، مصر: مطبعه دارالکتاب الحدیث،بیتا.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم، اول:1412ه.ق.
- رامیار، محمود، تاریخ قرآن، تهران: انتشارات امیرکبیر،دوم: 1362 ه .ش.
- زبیدی، محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار الفکر، دوم : 1414ق.
- زرقانی، عبدالعظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی، بیتا.
- زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، بیروت: دار العلم للملایین، 1410ق.
- زمخشری، محمودبن عمر، اساس البلاغه، بیروت: 1979م.
- ـــــــــــــــــــــــ ، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی، 1407ق.
- سیوطی، جلاالدین عبدالرحمن، الاتقان فی علوم القرآن، به تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: منشورات رضی و بیدار، 1363.
- شاهین، عبد الصبور، القراءات القرآنیه فی ضوء علم اللغة الحدیث، قاهره: مکتبة الخانجی، 1966م.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372ش.
- طباطبایی، سید محمد حسین ،تفسیر المیزان، قم: انتشارات اسلامی مدرسین حوزه ی علمیه قم، 1417ق.
- طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفة،1412ق.
- طریحی، فخر الدین بن محمد، مجمع البحرین، تهران: مرتضوی، 1375ش.
- طوسی، محمد بن حسین، التبیان فی تفسیر القرآن، تهران: دار الکتب العلمیه، 1365ش.
- طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلام، 1387ش.
- عسکری، سید مرتضی، القرآن الکریم و روایات المدرستین، بیجا: شرکة التوحید للنشر، 1417 ه.ق.
- فراهیدی، خلیل ابن احمد، العین، تحقیق دکتر مهدی مخزومی و دکتر ابراهیم سامرائی، تهران: دارالهجره، 1409ق.
- فضل الله، سید محمد حسین، من وحی القرآن، بیروت: دارالملاک للطباعة و النشر، 1419ق.
- فیروزآبادی، محمدبن یعقوب، القاموس المحیط، ج2، بیروت: دارالکتب العلمیه، اول:1418ه.ق.
- کلینی، محمدبنیعقوب، الکافی، به‌تحقیق علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1367 ه.ش.
- محیسن، محمد، القراءات و اثرها فی علوم العربیه، ج1، قاهره: 1984م.
- مدرس، محمد علی، ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیة او اللقب، تهران: خیام، 1369ش.
- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1430ق.
- مکی بن ابی طالب، محمد، الکشف عن وجوه القراءات السبع و علل‌ها و حجب‌ها، تحقیق دکتر محی الدین، بیروت: مؤسسه الرسالة، سوم: 1404ق.
- موسی، حسین یوسف، الافصاح، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1410ق.
)