نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار،تفسیر و علوم قرآنی، دانشکده علوم قرآنی آمل، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، آمل، ایران
چکیده
آیه ۵ سوره «ق» با وجود اشتمال بر رویکرد کافران در « تکذیب حقایق وحیانی» برخاسته از جهل علمی یا جهالت نفسانی آنان، اختصاص به عصر انحطاط علمی بشر ندارد، بلکه همواره مصادیق سیالی در طول حیات بشر می جوید. از این رو، پژوهش در ساختار معرفتی و رفتارشناسی کافران که در گزاره « امر مریج» منعکس شده، از ضرورت بهره مند است. نقطه عطف آیه، گزاره فوق است که علی رغم توافقی که قرآن پژوهان در «تفسیر مفهومی» آن دارند، لیکن «تفسیر مصداقی» آن به اجمال واگذار شده و عمدتاً مغفول مانده است. پرسش اساسی پژوهش حاضر که به روش بنیادین ، توصیفی ، تحلیلی نگارش شده است، چیستی «تفسیر مصداقی» گزاره فوق، پس از تبیین «تفسیر مفهومی» آن از دیدگاه مفسران بزرگ شیعه است. دستاورد این پژوهش ایصال به مصادیق متنوعی است که اهم آن عبارتست از :۱- هر گونه شک به حقایق ، ظن و جزم به خلاف که محصول برخورد روشمند و منطقی نباشد. 2-قیاس های ناقص عقلی، استحسانات ، مغالطات ، اندیشه‌های خرافی، تقلیدگرایی مطلق ۳- گرایش مطلق به اندیشه های ذی وجوه و تفسیر پذیر4-هرگونه تفسیرو تاویل به رای در قرآن، روایت و عقل 5- هرگونه تفسیر غیر منطقی از واقعیات علمی هستی شناسی 6-اعتقاد به شکاکیت و نسبیت معرفت 7-هرگونه حق ستیزی که زمینه‌ساز آشفتگی روحی ، رفتاری و گفتاری است. 8- اندیشه ها و رفتارهای برخاسته از جهل علمی یا جهالت نفسانی 9-گرایش به اندیشه های انحرافی و التقاطی در حوزه شریعت 10-مخالفت با بنای عقلا و سیره متشرعه در فهم طبیعت و شریعت
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Examining the "Tafsir Mesdaghi" statement of the proposition "Amr Marij" in the fifth verse of Surah "Qaf" from the view of Shia commentators
نویسنده [English]
- Seyed Abdullah Esfahani
Assistant Professor, Tafsir and Qur'anic Sciences, Amol Faculty of Qur'anic Sciences, University of Noble Qur'anic Sciences and Education, Amol, Iran
چکیده [English]
The fifth verse of Surah "Qaf" has paid attention to the mistake of the disbelievers who claimed that the verses of the Qur'an do not have a revealed origin. This thought of the infidels, which is the result of their scientific ignorance, is not specific to the era of primitive and ancient human life. rather, there have always been such things in human life. For this reason, it seems very necessary to study and investigate the behavior of unbelievers, which is mentioned in the statement "amr Marij". The most important part of this verse is this proposition, which Quranic researchers agree with each other regarding the interpretation of its meaning, but the interpretation of its example has been discussed in general and less attention has been paid. The main question of this research, which is written in a fundamental descriptive-analytical method, is what is the "example interpretation" of this proposition from the point of view of the great Shia commentators, after expressing the "conceptual interpretation" of this proposition. The result obtained from this research leads us to many examples for this proposition, which are: 1. When any doubting about a truth or certainty or suspicion contrary to that truth is not obtained by a scientific and methodical way. 2. False intellectual comparisons, estehsan, fallacies, superstitious thoughts, ignorant imitations. 3. Paying extreme attention to thoughts that can have different interpretations and meanings 4. Interpreting the Qur'an, hadiths and wisdom according to personal opinion. 5. Any kind of unrealistic interpretation that is not compatible with the realities of existence and the world. 6. Believing that our understanding of the truths of the world is relative and not absolute. 7. Any kind of struggle with the truth that causes chaos. 8. Thoughts and behaviors that originate from scientific ignorance and selfish ignorance. 9. Moving towards impure and mixed and perverted thoughts within the scope of Sharia. 10. Opposing the laws of the sages and the "sire motesharree" in understanding the truths of nature and Sharia.
کلیدواژه‌ها [English]
- Tafsir of example Surah "Qaf"
- amr Marij
- Shia commentators
- قرآن کریم
- ابن شعبه، حسن بن علی، تحف العقول، تحقیق صادق حسن زاده، قم، انتشارات آل علی، 1382
- ابن شهر آشوب، رشیدالدین ابی عبدالله محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379 ش
- احمدالعینی، ابو محمد محمود بن احمد، عمده القاری (شرح صحیح البخاری)، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، 1995 ق
- استرآبادی، علی، تاویل الآیات الظاهره فی فضایل العترت الطاهره، تصحیح استاد ولی حسین، قم، موسسه الانشر الاسلامی ، 1409
- اصفهانی، سیدعبدالله، تفسیر به رای از دیدگاه مفسران شیعه، قم، انتشارات علوم و معارف قرآن کریم، 1389 ش
- بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، تحقیق مصطفی دیب البغاء، بیروت، دار ابن کثیر الیمامه، 1317 م
- الترمذی، محمد بن عیسی، سنن ترمذی، تحقیق احمد محمد شاکر و دیگران، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، بی تا
- التهانوی، محمد علی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، لبنان ، مطبعه اقدام،1317 ه.ق
- جلالی، سهیلا و عذرا میثاقی، »گونه‌های روایات تفسیری امام سجاد (ع) در حوزه تبیین مصداق «، مطالعات قرآن و حدیث، سال چهارم ، شماره دوم ، 1390 ش
- جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیبم، قم، نشر اسراء، 1381 ش
- جوادی آملی، عبدالله، شریعت در آیینه معرفت، قم، نشر اسراء، 1384 ش
- جوادی آملی، عبدالله، سرچشمه اندیشه، قم، نشر اسراء، 1382 ش
- جوادی آملی، عبدالله، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم، نشر اسراء، 1387 ش
- جلالی تهرانی، سید حسام الدین، فلسفه منطق جامع کنکور، تهران، انتشارات مهر و ماه ، 1401
- خوانساری محمد، منطق صوری، تهران، موسسه انتشارات آگاه ، 1374
- رضایی اصفهانی، محمدعلی، منطق تفسیر قرآن، قم، مرکز نشر المصطفی (ص)، 1390 ش
- سلیمی زارع، مصطفی، »جایگاه روایات جری و تطبیق در فرآیند تفسیر قرآن «، پژوهش‌های قرآنی، سال 12، شماره اول، 1394 ش
- سیوطی، جلال الدین، تفسیر الدر المنثور فی التاویل بالماثور، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1411 ق
- شریعت مداری، جعفر، شرح و تفسر لغات قرآن براساس تفسیر نمونه، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، 1376 ش
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، امالی طوسی، قم ، انتشارات اندیشه هادی، چاپ اول، 1388
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، تفسیر تبیان، تحقیق احمد قصیر عاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ یک، بی تا
- شیخ طوسی ، محمد بن حسن، التوحید، قم، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، 1398 ق
- شیخ طبرسی، امین الاسلام ابوعلی فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، تحقیق محمدجواد بلاغی ، تهران ، انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم ، 1372ش
- صفری، کوروش، درآمدی بر معنا شناسی، تهران، سوره مهر ، 1387ش
- طباطبایی، سید محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، قم، انتشارات محمدی، 1359 ش
- طبری، محمد بن جریر، تفسیر جامع البیان، بیروت ، دارالمعرفه، چاپ اول، 1412 ق
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو ، چاپ 3، 1373 ش
- العماری، علی محمد حسن، قضیه اللفظ و المعنی،قاهره، مکتب وهبه، 1420 ق
- فیض کاشانی، ملا محسن، تفسیر صافی، تهران، مکتبه الصدر، 1415ق
- قرائتی، محسن ، تفسیر نور، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1385 ش
- قرشی، سید علی اکبر، تهران، دارالکتب الاسلامیه، بی تا
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، تصحیح سید طیب جزایری ، موسسه دار الکتب الاسلامیه ، چاپ چهارم، 1367 ش
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365 ش
- متقی هندی، علی بن حسام الدین، کنز العمال، تحقیق بکری حیانی و صفوه السقاء، بیروت ، موسسه الرساله، 1409 ق
- محمدی ری شهری، محمد، شناخت نامه قرآن، قم، موسسه علمی و فرهنگی دارالحدیث ، 1391ش
- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404ق
- مسلم، ابوالحسن بن الحجاج القشیری النیشابوری، صحیح مسلم، بیروت، دار الجیل و دار الافاق الجدیده ، بی تا
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1364 ش
- محمد مخلوف، حسین، تفسیر کلمات قرآن، ترجمه حسین علی انصارایان، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، 1367 ش
- نائینی، محمدحسین، اجودالتقریرات، قم، انتشارات مصطفوی، 1368 ش
- هاشمی رفسنجانی، اکبر، تفسیر راهنما، قم، بوستان کتاب، 1386
)