نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه پیام نور واحد تهران جنوب، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

وجود روایات با مضمون مسحور شدن پیامیر (ص) توسط فردی یهودی به نام لبید بن اعصم یهودی از هم پیمانان بنی زریق ، در منابع روایی مانند صحیح بخاری و مسلم وهمچنین کتب تفسیر در شان نزول معوذتین، سبب بروز نظرات مختلف در این زمینه شده که با مبنی قرار دادن عصمت انبیا، علمای شیعه و برخی از اهل سنت مانند جصاص، سید قطب و ...  این روایات را رد و آن را مخالف قرآن و عصمت دانسته و منکر مسحور شدن پیامبر(ص) شده و برخی با شرح و تاویل روایات، سحر شدن محمد مصطفی (ص) را پذیرفته اند اما نه به صورت مطلق بلکه به صورت محدود و صرفا در حیطه تاثیر بر جسم و اندام و نه عقل و روح. در این پژوهش، بدون در نظر گرفتن مبحث وقوع یا عدم وقوع آن، ادله قرآنی مورد استناد دو گروه موافق و مخالف سحر شدن پیامبر (ص) به روش تحلیلی- توصیفی با هدف مشخص نمودن امکان سحر شدن پیامبر (ص) مورد بررسی قرار گرفته و به نقاط اشتراک و افتراق دیدگاه ها پرداخته شده است. در مورد عصمت عقل و روان پیامبر(ص) میان دو گروه اتفاق نظر و اجماع وجود دارد. گروه مخالف با استناد به ادله قرآنی،  مسحور شدن نبی(ص) را رد کرده و مفاسدی را در پذیرش آن بر شمرده اند که عبارتند از: خلط میان وحی و خیال، از بین رفتن اصالت قرآن و احادیث نبوی و گروه موافق با درجه بندی عصمت، سحر شدن پیامبر(ص) را صرفا در حیطه بدنی و جسمی(و نه عقل و روان) پذیرفته اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An interpretative study of the Quranic evidence of the possibility of the Prophet (PBUH) being enchanted

نویسندگان [English]

  • Mohammad Dardari 1
  • Mohammad Hadi Amin Naji 2

1 PhD student of the Quran and Hadith Sciences, Payam Noor University, Tehran, Iran

2 Associate Professor of Quran and Hadith Sciences Department, Payam Noor university of Tehran, Iran

چکیده [English]

The existence of narrations with the theme of the Prophet (PBUH) being bewitched by a Jewish person named Labid bin Asim, a Jew, one of the allies of Banu Zariq, in sources such as Sahih Bukhari and Muslim, as well as the books of commentary on the revelations of the Mu'awdhin, has caused various opinions in this regard. By establishing the infallibility of the prophets, Shia scholars and some Sunni scholars such as Jisas, Sayyid Qutb, etc. rejected these traditions and considered them to be against the Qur'an and infallibility, and denied that the Prophet (PBUH) was bewitched, and some explained Traditions have accepted the dawning of Muhammad Mustafa (pbuh), but not in an absolute way, but in a limited way and only in the area of ​​the effect on the body and limbs and not on the mind and soul. In this research, without considering the issue of occurrence or non-occurrence, the Qur'anic evidence cited by the two groups in favor and against the Prophet's (PBUH) witchcraft was analyzed in an analytical-descriptive method with the aim of determining the possibility of the Prophet (PBUH) witchcraft. And the points of commonality and difference of views have been discussed. Regarding the infallibility of the mind and soul of the Prophet (PBUH), there is a consensus between the two groups. The opposing group, citing Quranic evidence, rejected the bewitchment of the Prophet (PBUH) and listed corruptions in its acceptance, which include: confusion between revelation and imagination, loss of authenticity of the Qur'an and prophetic hadiths, and the group in favor of grading They have accepted the infallibility of the Prophet (PBUH) only in the realm of the body and mind (and not the mind and soul).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Enchant
  • Prophet (pbuh)
  • interpretive review
  • Quran
  • infallibility
  1. -القرآن الکریم

    1. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغه، دار الفکر، 1399ق.
    2. ابن قدامه المقدسی، احمد، الکافی فی فقه الامام احمد، بی جا: دار الکتب العلمیه،1414ق.

    3.----------------،------، المغنی لابن قدامه، القاهره، مکتبه القاهره ، 1431ق.

    1. ابن کثیر الدمشقی، اسماعیل، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: منشورات محمد علی بیضون،1419ق.

    5.ابن منظورالمصری، محمدبن مکرم، لسان العرب، بیروت: داراالحیاء التراث العربی، الطبعه الثالثه، 1414ق.

    1. الالوسی،شهاب الدین، روح المعانی فی تفسیر القرآن الکریم و السبع المثانی، بیروت: دار الکتب العلمیه،1415ق.
    2. البخاری، محمدبن إسماعیل، الجامع الصحیح المسند المختصر من امور رسول الله و سننه و ایامه ، تحقیق: جماعه من العلماء، بیروت: دار النجاه، 1422ق.
    3. الخوئی، سید ابوالقاسم، مصباح الفقاهه، قم: داوری،1377ش.
    4. الدامغانی، حسین بن محمد، واژه نامه وجوه و نظایر در قرآن کریم، تحقیق: طلال سالم ترجمه عبدالجبار غواصی، شیراز : نشر ایلاف،1398ش.
    5. الرازی، فخرالدین، عصمه الانبیاء، القاهره: مکتبه الثقافه الدینیه، 1406ق.
    6. الزحیلی، وهبه، التفسیرالمنیر فی العقیده و الشریعه و المنهج، دمشق: دار الفکر، 1431ق.
    7. الشربینی، عماد السید، رد الشبهات حول عصمه النبی صلی الله علیه و سلم فی ضوء السنه النبویه الشریفه، 1431ق.
    8. -----،---------،کتابات اعداء الاسلام و مناقشتها، مصر: دار الکتب المصریه، 1422ق.
    9. الشنقیطی، محمد الامین، اضواء البیان فی ایضاح القرآن بالقرآ، بیروت: دار الفکر، 1415ق.
    10. الشوکانی، محمدعلی، نیل الاوطار، مصر: دار الحدیث، 1413ق.
    11. الطباطبائی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، لبنان: موسسه الاعلمی للمطبوعات،1390ش.
    12. الطبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: نشر ناصرخسرو، 1372ش.

    18.العسقلانی، ابن حجر، فتح الباری شرح صحیح البخاری، بیروت، دار المعرفه، 1431ق.

    1. المجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بی جا: موسسه الوفاء.1403ق.
    2. المراغی، احمد مصطفی، تفسیر المراغی، مصر: مطبعه مصطفی البابی الحلبی و اولاده،1365ق.
    3. المرصفی، سعد، حدیث السحر فی المیزان، الکویت: مکتبه المنار الاسلامیه،1416ق.
    4. المطیری، عبدالمحسن، دعاوى الطاعنین فی القرآن الکریم فی القرن الرابع عشر الهجری والرد علیها، بیروت: دار البشائر الاسلامیه، 1427ق.
    5. النووی، محی الدین یحیی، المنهاج شرح صحیح مسلم بن حجاج، بیروت:دار احیاء التراث العربی، 1392ق.
    6. النیسابوری، مسلم بن حجاج، الجامع الصحیح ، بیروت: دار احیاء التراث العربی،1431ق.
    7. الوادعی، مقبل بن هادی، ردود اهل العلم علی الطاعنین فی حدیث السحر و بیان بعد محمد رشید رضا عن السلفیه، صنعاء: دار الاثار، 1420ق
    8. فخر الرازی، محمدبن عمر، التفسیرالکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت: داراحیاء التراث العربی،1420ق.
    9. رستمی، احترام، رضایی هفتادر، حسن، »تحلیل انتقادی آرای گابریل مندل خان درباره مسحور شدن پیامبر(ص) «، پژوهشنامه معارف قرآنی، سال9، شماره 35 ، ص 147-126، 1397ش.
    10. زکریا، ابوبکر محمد، الشرک فی القدیم و الحدیث، ریاض: مکتبه الرشد، 1421ق.
    11. سید موسوی، سید حسین، مرتضوی، سیدمحمد، عبدالله زاه،سید حمزه، »بررسی آرای متکلمان فریقین درباره سحر شدن پیامبر(ص) «، پژوهش نامه مذاهب اسلامی، سال 6، شماره 12، ص 270-240، 1398ش.
    12. ---------،--------- ،»بررسی تطبیقی تاثیر سحر بر پیامبر اسلام (ص) در صحیح بخاری و صحیح مسلم با توجه به شان نزول معوذتین«، دو فصلنامه پژوهش های تفسیر تطبیقی،سال 6، شماره 11، ص 276-254، 1399ش.
    13. صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، قم: نشر فرهنگ اسلامی، 1406ق.
    14. مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد، 1368ش.
    15. مناهج جامعه المدنیه، الدفاع عن السنه، المدینه: جامعه المدینه 1433ق.
    16. مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، ترجمه دانش موسی، قم:بوستان کتاب،1378ش.
    17. مکارم شیرازی،ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1371ش.