نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری، گروه قرآن و حدیث، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
2 استاد، گروه قرآن و حدیث، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
چکیده
قرآن کریم در بخشی از سورۀ نمل به ماجرای حضرت سلیمان و ملکۀ سبا پرداخته است. در آیۀ 44 این سوره به طراحی خاص صحن قصر حضرت سلیمان اشاره کرده است و اینکه ملکۀ سبا هنگام ورود به این صحن دچار اشتباه شد و تصور کرد که بر آب قدم میگذارد. دلیل این طراحی خاص توسط حضرت سلیمان سوال اصلی این تحقیق است که با روش توصیفی تحلیلی و با استناد به آیات قرآن به آن پاسخ داده شده است. نظرات مفسران در مورد این آیه در سه دسته قرار میگیرد؛ نخست گروهی که حادثۀ بیان شده در آیه 44 این سوره دربارۀ ورود ملکۀ سبا به صحن قصر را یک معجزه و به دنبال معجزات دیگر حضرت سلیمان برای ایمان آوردن ملکۀ سبا می دانند؛ دوم گروهی که این اقدام را قدرت نمایی و برای نشان دادن برتری حضرت سلیمان دانسته اند؛ و سوم گروهی که این حادثه را طراحی حضرت سلیمان برای دیدن مشخصات جسمانی ملکۀ سبا دانسته اند. این نظرات به صورت کامل نمی تواند آیه را توضیح دهند و با تبیین دیدگاه این تحقیق ضعف تبیین آنها روشن خواهد شد. اما دیدگاهی که با استفاده از تحلیلی روانشناختی در این تحقیق ارائه می شود، کاملاً با استناد به قرآن کریم ارائه شده است و نقاط ضعف سایر نظرات را ندارد. در این تحقیق با تحلیل این آیه و آیات قبلی در مورد این ماجرا مشخص می شود که تفاسیر بیان شده از این آیه قابل دفاع نیستند و در واقع این اقدام حضرت سلیمان دربردارندۀ سبکی روانشناختی برای ایجاد زمینۀ پذیرش حق و ایمان به خدا در ملکۀ سبا بوده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Psychological analysis of the encounter between prophet Solomon and the Queen of Saba in verse 44 of surah An-Naml
نویسندگان [English]
- Seyed Meysam Moosavi 1
- Seyed Mahmoud Tayeb Hoseini 2
1 PhD student of the Department of Quran and Hadith Sciences, Research Institute of Hawzah and University, Qom, Iran
2 Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Research Institute of Hawzah and University, Qom, Iran
چکیده [English]
In a part of Surah An_Naml, the Holy Qur'an deals with the story of Solomon and the Queen of Saba. In verse 44 of this surah, he mentioned the special design of the courtyard of Prophet Solomon's palace and that the Queen of Saba made a mistake when entering this courtyard and thought that she was stepping on water. The commentators' opinions about this action of Solomon are divided into three categories. Some have considered this type of palace design to continue the miracles of Solomon, and some have considered it as a tool to show his power, and a few have stated that the purpose of Solomon was to see the feet of the Queen of Saba. In this research, by analyzing this verse and the previous verses about this story, it is clear that the interpretations expressed from this verse are not defensible and in fact this action of Solomon was a psychological style to create the ground for acceptance of the truth and faith in God in the Queen of Saba.
کلیدواژه‌ها [English]
- SurahAl_Nemal
- Psychology
- Solomon
- FeelingInferior
- Queen of Saba
ـ قرآن کریم
- ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج6، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1419ق.
- خازن، على بن محمد، لباب التأویل فی معانی التنزیل، ج3، دار الکتب العلمیة، بیروت، 1415 ق.
- زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج3، بیروت، دار الکتاب العربی، 1407ق.
- سمرقندى، نصر بن محمد، بحر العلوم، ج2، بیروت، دار الفکر، 1416ق.
- شرف الدین، جعفر، الموسوعة القرآنیة، خصائص‌السور، ج 6، بیروت، دار التقریب بین المذاهب الإسلامیة ، 1420ق.
- شولتز، دوانت و شولتز، سیدنی الن، نظریه های شخصیت، ترجمه: یحیی سید محمدی، تهران، ویرایش، 1397.
- طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۵، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، 1390.
- طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج7، تهران، ناصر خسرو، 1372.
- طبری، محمد بن جریر ؛جامع البیان فى تفسیر القرآن، ج19، بیروت، دار المعرفة، 1412 ه. ق.
- طیب حسینی، سید محمود؛ مرتضوی، سیدابراهیم، «تحلیل روانشناختی آیات قرآن به مثابه یکی از مولفه های مکتب ادبی»، اسلام و روانشناسی، شماره 28، 1400، ص 53-73.
- فضل الله، محمد حسین، من وحى القرآن، ج17، بیروت، دارالملاک، 1419ق.
- فیض کاشانى، تفسیر الصافی، ج4، تهران، مکتبة الصدر ، 1415 ق.
- قرشی، علی اکبر ، تفسیر احسن الحدیث ، ج 7 ، تهران، مرکز چاپ و نشر، 1375.
- قرطبى، محمد بن احمد الجامع لأحکام القرآن، ج13، تهران، ناصر خسرو، 1364.
- ماتریدى، محمد بن محمد ، تأویلات أهل السنة( تفسیر الماتریدى)، ج 8، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1426ق.
- محسنی، طاهره، «الگوی ارتباط موثر در سوره مبارکه نمل (مطالعه موردی حضرت سلیمان و ملکه سبا)»، مطالعات سبک شناختی قرآن کریم، شماره 11، 1401، ص189 - 210.
- مقاتل بن سلیمان ،تفسیر مقاتل بن سلیمان، ج3، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1423ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 15، قم، دارالکتب الاسلامیه، 1392.
- منصور، محمود، احساس کهتری به انضمام بررسی های بالینی آدلر، تهران، موسسه انتشارات دانشگاه تهران، 1392.
- نصیحت، ناهید؛ باغبانی، رضوان ؛ سیاوشی، صابره، « شکل‌گیری معنا و دستیابی به «ارزش» در داستان سلیمان نبی و ملکۀ سبا»، جستارهای زبانی، شماره 61 ، 1400، ص 85 -107.
- وادزورث، باری جی، تحول شناختی و عاطفی از دیدگاه پیاژه، ترجمه: سیدامین امیر یزدی، جواد صالحی فدردی، مشهد، دانشگاه فردوسی، 1378.
)